CMENTARZ PRZYKOŚCIELNY RZYMSKO-KATOLICKI ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W SKARSZEWACH– zlikwidowany
Najstarszą nekropolią Skarszew był cmentarz rzymsko-katolicki przy kościele parafialnym św. Michała Archanioła. Zapewne powstał równolegle z kościołem w XIV w. Cmentarz zajmował powierzchnię 0.31 ha. Położony był w centrum Skarszew, przy ulicy Kościuszki i rogu ul. ks. Ściegiennego i Młyńskiej. W centrum cmentarza znajduje się kościół. Teren cmentarza jest wyraźnie wydzielony ceglanym murem pochodzącym prawdopodobnie z XVIII w., od strony północnej jest to mur zabytkowy. Kształt cmentarza zbliżony jest do kwadratu z zaokrągleniem od północnego zachodu. Nie zachowały się żadne nagrobki, ponieważ w okresie powojennym zostały całkowicie usunięte. Zieleń zachowała się fragmentarycznie lipy, kasztany i klony w około 50%. Należy pamiętać, że bardziej zasłużonych obywateli miasta grzebano do XVIII w. w kościele pod posadzką lub w jego kryptach, np. pod kaplicą św. Teresy naliczono aż 68 czaszek.
CMENTARZ RZYMSKO-KATOLICKI PRZY UL. KOŚCIUSZKI Z DOJŚCIEM OD ULICY KAMIEROWSKIEJ W SKARSZEWACH – zmaknięty
Cmentarz powstał po 1810 r. (według innych istniał już po 1709 r.) na Przedmieściu Gdańskim, przy dzisiejszej ul. Kościuszki, wiodącej w kierunku Tczewa. Usytuowany jest po wschodniej stronie Skarszew, na łagodnym stoku niewielkiego wzniesienia. Od wschodu przylega do ogródków działkowych, z pozostałych stron otoczony jest murem z 1859 r. W 1897 r. cmentarz poszerzono o teren przy ul. Kamierowskiej, dzięki czemu łączna powierzchnia wynosi 0,54 ha. Kształtem przypomina literę L, podstawą od północy . Od wejścia z ulicy Kościuszki wiedzie aleja, która krzyżuje się z aleją prowadzącą od ulicy Kamierowskiej. Obecnie całe aleje są pokryte kostką brukową. Na cmentarzu w 1823 r. wybudowano murowaną z cegły kapliczkę na kamiennym cokole. Jest ona otynkowana. Zwieńczona kutym żelaznym krzyżem z chorągiewką z datą 1904. W kapliczce umieszczono figurę św. Jerzego walczącego ze smokiem (obecnie stoi ona w kościele parafialnym z prawej strony ołtarza). Kapliczka cmentarna została 21 XII 1972 r. wpisana do rejestru zabytków kultury. Na cmentarzu powstała kostnica (do dzisiaj używana) oraz pomnik Chrystusa Ukrzyżowanego. Na cmentarzu tym spoczywa kilku wybitnych działaczy skarszewskich, jednym z nich jest dr Tempski – aktywny orędownik przyłączenia w 1918 r. miasta do Polski, ordynator szpitala skarszewskiego, działacz Bractwa Kurkowego. Cmentarz obecnie jest zamknięty, pochówki są tylko w kwaterach zarezerwowanych. Wśród mieszkańców Skarszew cmentarz ten nazywa się ”starym.” W 2000 r. na cmentarzu został wyłożony chodnik.
CMENTARZ RZYMSKO-KATOLICKI PRZY UL. GEN. SIKORSKIEGO W SKARSZEWACH
Do dziś czynny cmentarz parafialny, został założony około 1910 r. przy torach kolejowych. W 1989 r. został powiększony. Założony na planie prostokąta z nieregularnościami od strony wejścia czyli strony wschodniej. Ogólna powierzchnia wynosi 0,51 ha. Cmentarz jest ogrodzony, nie ma kaplicy. Na cmentarzu tym znajdują się groby wybitnych skarszewiaków, wśród nich wymienić koniecznie należy mogiłę Alfonsa Przybielskiego (oraz jego żony Marii). Był on pierwszym po wojnie od 1945 r. burmistrzem Skarszew, nauczycielem i społecznikiem. Skarszewiacy określają cmentarz ten „nowym”.
CMENTARZ EWANGELICKI PRZY ROGU UL. DWORCOWEJ I MŁYŃSKIEJ
W SKARSZEWACH- zlikwidowany
Cmentarz założony przypuszczalnie w XVI w., położony był na północnym skraju Skarszew, na wzniesieniu na rogu ulicy Dworcowej i Młyńskiej. Cmentarz miał kształt trapezu, z rozszerzeniem w kierunku południowym. Łączna powierzchnia wynosiła 0,6 ha. W latach międzywojennych w ogrodzenie cmentarza wmurowano kilka płyt nagrobnych, wśród nich znajdowała się cenna płyta barokowa upamiętniająca burmistrza Skarszew Flachshaara i jego małżonkę zmarłych pod koniec XVIII w. Nagrobki ich przewieziono do Gdańska po roku 1970 a cmentarz przekształcono w park miejski. Na cmentarzu tym zachowała się kapliczka zbudowana w 1910 r. o cechach neogotyckich. Jest ona murowana z cegły i częściowo otynkowana. Okna ma ostrołukowe, w dolnych partiach zamurowane. Nad wejściem do kapliczki znajduje się data jej budowy. Obecnie budowla ta służy jako magazyn.
CMENTARZ ŻOŁNIERZY NAPOLEOŃSKICH
W 1860 r. społeczeństwo miasta założyło cmentarz żołnierzy napoleońskich dywizji gen. Menarda, poległych 20 lutego 1807 r., w czasie walk stoczonych z Prusakami w marszu ze Szczecina do Gdańska. Cmentarz znajdował się przy skrzyżowaniu ulicy Kościerskiej z Kleszczewską . Obecnie po cmentarzu pozostał jedynie niewielki kopiec z krzyżem na ceglanym cokole.
CMENTARZ EWANGELICKI W BOLESŁAWOWIE
Założony przypuszczalnie na przełomie XIX i XX w. Znajduje się w lesie przy zachodniej stronie stacji kolejowej (już nieczynnej) Bolesławowo, w odległości około 500 m w kierunku południowo- zachodnim od zabudowań parkowo-dworskich. Na cmentarzu tym znajdują się groby rodziny Modrow, ostatni z jej członków zginął 7 marca 1945 r. cmentarz jest w kształcie kwadratu. Z rodziny Modrow zachował się tylko jeden głaz nagrobkowy, poza tym zachowały się fragmenty pomnika ku czci poległych w I wojnie światowej a także częściowo kaplica grobowa, która wychodzi poza ogrodzenie. Drzewa uległy zniszczeniu wśród zachowanych są tylko brzozy.
CMENTARZ EWANGELICKI W KAMIEROWIE
Założony został w II połowie XIX w. Na cmentarzu znajduje się kamienny pomnik upamiętniający poległych podczas I wojny światowej. Cmentarz znajduje się około 300 m. od wsi Kamierowo na północ od zabudowań, oraz po północnej stronie drogi Postołowo - Kamierowo. Ma kształt prostokąta. Granice cmentarza są czytelne głównie w zachodniej części, częściowo czytelny także układ grobów. Powierzchnia cmentarza wynosi 0,26 ha. Cmentarz jest dość zniszczony, choć zachowało się kilka kojców z tabliczkami żeliwnymi, dwa krzyże żeliwne, obramowania grobów, pięć nagrobków, dwa pomniki nagrobne z XX w. Mogił ziemnych jest 125 z tego 30 jest z drugiej połowy XIX w. oraz 46 z pierwszej połowy XX w.
CMENTARZE EWANGELICKIE
W CZARNOCINIE
Pierwszy cmentarz ewangelicki w Czarnocinie powstał przypuszczalnie w połowie XIX w., usytuowany jest w lesie na południowo-wschodnim brzegu rzeki Wierzycy oraz na północ od Czarnocińskich Pieców. Od Wsi Czarnocin oddalony jest 2,8 km w kierunku północno-wschodnim. Kształt jest nieregularny, od strony północnej i wschodniej ograniczony skarpą. Cmentarz jest mały, ma powierzchnię 0,13 ha. Jego stan jest bardzo zły - zachowało się bowiem tylko kilka mogił obramowanych kamieniami polnymi. Na cmentarzu rosną liczne gatunki drzew: brzozy, lipy, buki, świerki, oraz sosny. Kolejny cmentarz ewangelicki w Czarnocinie jest również malutki zajmuje powierzchnię 0,06 ha. Znajduje się przy drodze do Czarnocina po południowo-wschodniej stronie drogi Skarszewy - Kleszczewo. Od wsi Czarnocin oddalony jest około 400 m. Powstał w połowie XIX w., ma kształt prostokątny. Jego granice są nieczytelne, tak jak i układ mogił. Na cmentarzu tym rosną krzewy i klony.
CMENTARZ ŻYDOWSKI
Cmentarz żydowski założony w XVI w. w lesie nad wschodnim skrajem jeziora Borówno Wielkie w odległości 150 m. od dzisiejszego wiaduktu kolejowego. Znajduje się na południe od Skarszew w obrębie gruntów wsi Bączek. Ma powierzchnię 0,65 ha, i jest w formie regularnego czworoboku. Na cmentarzu oraz w lesie hitlerowcy rozstrzelali w 1939 r. około 250 osób Polaków i Żydów. Następnie uległ on zniszczeniu w 1940 r. ponieważ hitlerowcy wysadzili w powietrze grobowce, groby i ogrodzenie, a zimą 1944-45 odkopali ciała pomordowanych i spalili je. Miejsce to zostało oznaczone szczególnie jako „Grób nr 1”. Natomiast w 1962 r. aby upamiętnić te wydarzenia postawiono obelisk z napisem „Cześć i pamięć Bohaterom zamordowanym przez hitlerowskich najeźdźców w 1939r.”
